ประวัติศาสตร์

มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่สร้างประวัติศาสตร์ที่ไม่สามารถย้อนอดีตหรือทิ้งมันไว้ข้างหลังได้ ~ ดับเบิลยู.เอช. ออเดน

ประวัติศาสตร์ (อังกฤษ: history; รากศัพท์ภาษากรีก ἱστορία หมายถึง "การสอบถามหาความรู้ที่ได้มาโดยการสอบสวน") เป็นการค้นพบ ค้นหา รวบรวม จัดระเบียบและนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับเหตุการณ์ในอดีตประวัติศาสตร์ยังอาจหมายถึงช่วงเวลาหลังมีการประดิษฐ์ตัวอักษรขึ้น นักวิชาการผู้เขียนเกี่ยวกับประวัติศาสตร์เรียกนักประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์เป็นสาขาการวิจัยซึ่งใช้การบรรยายเพื่อพิจารณาและวิเคราะห์ลำดับของเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้น และบางครั้งพยายามสอบสวนรูปแบบของเหตุและผลซึ่งมีอิทธิพลต่อเหตุการณ์อย่างยุติธรรม

ช

• "ประวัติศาสตร์นี่มันสนุกมาก ถ้านอกเรื่องเยอะ ๆ นะ นอกตำรา... ออกจากพระนเรศวรประกาศเอกราชได้ สนุกแน่"
  • ชาญวิทย์ เกษตรศิริ

พ

• ตราบใดที่ประวัติศาสตร์ของชาติยังเขียนขึ้นจากคนกลุ่มเดียว เราจะเรียกว่าประวัติศาสตร์ของชาติได้อย่างไร หรือมันก็เรียกได้เพราะมันก็เป็นอย่างนี้มาตลอดทุกยุคทุกสมัย
  • พิพัฒน์ กระแจะจันทร์

ม

• อ่านเจอประวัติศาสตร์ไทลื้อเจ้าจันทะยอดฟ้าเป็นเจ้านางไทลื้อ เคยตัดผมบูชาพระธาตุที่สิบสองปันนา บวกกับเพลงมะเมียะสาวพม่าที่รักกับเจ้าชายเชียงใหม่เมื่อต้องลาจากก็สยายผมเช็ดพระบาท  รวมถึงพระประวัติเจ้าดารารัศมี ทรงสยายผมลงมาเช็ดพระบาทรัชกาลที่ 5 เจ้าดารารัศมีมีบทบาทสำคัญต่อการรวมล้านนาเข้ากับสยาม ถวายตัวเป็นเจ้าจอมก่อนขึ้นเป็นพระราชชายา เช่นเดียวกับในนิยายเจ้าจันท์ผมหอม เจ้าจันท์เป็นเจ้าหญิงที่สวยแต่เกิดในสังคมล้านนาที่ระบบเจ้ากำลังจะล่มสลาย รักใคร่กับเจ้าหล้าอินทะเจ้าเมืองที่ตกอับ แต่มีอีกตัวละครมาเกี่ยวพันคือพ่อเลี้ยง เป็นเรื่องราวความรักส่วนตัวกับหน้าที่เป็นหน้าที่เพื่อพ่อแม่และบ้านเมือง หลังจากที่ปูผมลอดพระธาตุอินทร์แขวนไม่ได้ เธอยอมแต่งงานกับพ่อเลี้ยงไม่ใช่เพราะรัก แต่ด้วยหน้าที่ความรับผิดชอบ แก่นความคิดผสมผสานทั้งประวัติศาสตร์การเมือง ใช้เวลาราวหนึ่งปีปั้นเป็นเรื่องนี้ขึ้นมา
  • มาลา คำจันทร์

ย

• ความก้าวหน้า นอกจากจะประกอบไปด้วยการเปลี่ยนแปลงแล้ว ยังขึ้นอยู่กับการรู้จักรักษาไว้ด้วย คนที่จำอดีตไม่ได้ คือ คนที่ถูกสาปให้ทำผิดพลาดซ้ำรอยประวัติศาสตร์
  • ยอร์ช ซันนายาน่า

ล

• ส่วนการชำระประวัติศาสตร์เป็นเรื่องสำคัญ อย่างที่อเมริกาเคยมีการกล่าวหาอินเดียนแดงอย่างสาหัส หรือญี่ปุ่นที่ไม่เคยยอมรับว่าไปทำอะไรจีนตอนสงครามโลกครั้งที่ 2 เดี๋ยวนี้ในแบบเรียนก็มีการปรับการชำระแล้ว ของไทยเองก็ต้องหาจุดยืนที่ใกล้เคียงความถูกต้องว่าไทยกับพม่าเคยรบกันจริงหรือไม่ ไทยกับเขมรเป็นศัตรูกันจริงหรือเปล่า ความสัมพันธ์ไทยกับเพื่อนบ้านเป็นอย่างไร ล้วนแล้วต้องทำความเข้าใจให้ถูกต้อง
  • ลลิตา หิงคานนท์

ว

• ชาตินิยมยังทำให้ประวัติศาสตร์ไทยไม่เป็นสากล เช่น คนไทยไม่เคยรู้เลยว่าในสมัยรัชกาลที่ 3 ไทยเคยไปเผาเวียงจันทน์ถึง 2 ครั้ง และเอาพระบางมาไว้ที่วัดบางขุนพรมที่กรุงเทพฯ แต่คืนกลับไปลาวในสมัยรัชกาลที่ 4 “คนไทยไม่รู้เพราะว่าไม่ได้เรียน ในประวัติศาสตร์คนไทยต้องเป็นพระเอกเสมอ เรารู้อย่างเดียวว่าเจ็บใจพม่า แม้จะผ่านมา 250 ปีแล้ว ในขณะที่ชาวเวียดนามลืมหมดแล้วว่ารบกับอเมริกาเมื่อ 30 ปีที่แล้ว ชาวญี่ปุ่นก็ลืมหมดแล้วว่าโดนชาวอเมริกาทิ้งระเบิดเมื่อ 60 ปีที่แล้ว” เพราะฉะนั้น ประวัติศาสตร์ที่ถูกต้องต้องมองโลกอย่างสากล
  • วรากรณ์ สามโกเศศ

ส

• หัวใจของวิชาประวัติศาสตร์ไม่ใช่การจดจำเนื้อหาว่ามีอะไรเกิดขึ้นบ้าง แต่ต้องคิดต่อไปว่าทำไมจึงเกิดเหตุการณ์แบบนี้ มีเบื้องหลังความคิดอะไร หัวใจสำคัญของการเรียนประวัติศาสตร์จึงไม่ใช่การงมอยู่กับเนื้อหา แต่คือการใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์ที่ทำให้เด็กคิดเป็น
  • สายพิน แก้วงามประเสริฐ