หลายชีวิต

หลายชีวิต เป็นรวมเรื่องสั้น ผลงานประพันธ์ของ หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช เมื่อ พ.ศ. 2497 เป็นเรื่องของคนหลายคนต่างเพศ ต่างวัย ต่างชาติตระกูล ต่างอาชีพ ทั้งเจ้านาย พระสงฆ์ ชาวนา โสเภณี ทุกคนเดินทางลงเรือลำเดียวกัน เพื่อไปสู่ปลายทางเดียวกัน ด้วยจุดมุ่งหมายที่แตกต่างกัน แต่สุดท้ายเมื่อเรือล่ม ทุกคนก็มาจบชีวิตพร้อมกัน ในเรื่องเป็นการเล่าชีวิตและที่มาของตัวละครแต่ละตัวที่มาจบลงพร้อมกัน

คำคม

• ความรักระหว่างผู้หญิงและผู้ชาย ความรักที่จะเป็นข้อผูกมัด ความรักที่จะทำให้การกระทำอันเกิดจากกามกิเลสเป้นของบริสุทธิ์ ความรักที่จะเรียกร้องความเสียสละและความเห็นใจ ความรักทีจะเป็นน้ำหนึ่งประสานให้คนต่างเพศสองคนกลายเป็นคนคนเดียวกัน
• ความอิ่ม ความพอใจ และความเกรงใจคนอื่นนั้น มีอยู่เฉพาะในหมู่คนที่ยากจนเท่านั้น
• ความจนความมีนั้น มิได้อยู่ที่สภาพหรือปริมาณแห่งทรัพย์ แต่อยู่ที่สภาพแห่งจิต ความจนนั้นเป็นโรคที่ฝังอยู่ในสันดาน ถ้าไม่ขัดเกลาแก้ไขแล้ว ก็ไม่หาย คนมั่งมีบางคนอาจจะเป็นคนจนอยูในใจก็ได้ และเช่นเดียวกับคนจน อาจบริบูรณ์ด้วยทรัพย์ ชั่วแต่ว่าทรัพย์นั้นเป็นอริยทรัพย์ หาใช่ทรัพย์ธรรมดาไม่
• ชีวิตมนุษย์นั้นเป็นเพียงธรณีประตู ที่คนจะก้าวสู่ความแก่ ความตาย
• เงินทองทั้งหลายและทรัพย์สมบัตินั้น เป็นพียงเครื่องประดับชีวิต ในขณะที่ยังเป็นๆ อยู่เท่านั้นเอง จะใช้เงินทองนั้นซื้อก็ไม่ได้ หรือตายแล้วจะเอาเงินทองนั้นไปด้วยก็ไม่ได้อีก
• ความสงบที่แท้จริงนั้นเป็นของอัศจรรย์ จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อ บุคคลนั้นหมดตัณหา คือ ความอยากได้
• ถึงแม้ว่ามนุษย์เรานั้นจะกำหนดการไว้ล่วงหน้าได้หลายอย่างก็ตามบุญวาสนา หรือเวรกรรมของเรานั้น เป็นสิ่งที่จะป้องกันขัดขวางหรือเปลี่ยนแปลงกันไม่ได้
• ธรรมชาติวางกฎเกณฑ์ไว้ว่า ในบรรดาสัตว์ที่มารวมกันอยู่เป็นฝูง จะต้องมีตัวหนึ่งเป็นนายสูงเสมอไป แต่ตัวที่เป็นจ่าฝูงนั้นจะคงอยู่ในสถานะเช่นนั้นได้ก็ต่อเมื่อยังไม่มีตัวอื่นมาแทนที่
• เวลาไม่ใช่ของสำคัญ มิตรภาพเป็นของอยู่เหนือกาลเวลา รักกันจริงแล้วคบกันวันเดียวหรือ ยี่สิบปีก็เท่ากัน
• เป็นศาสดาในนรก ดีกว่าเป็นสาวกในสวรรค์